Skąd bierze się depresja? Psycholog i psychoterapeuta na blogu.

Depresja to choroba psychiczna dotykająca miliony ludzi na całym świecie. Jest zjawiskiem wielowymiarowym, które wymaga holistycznego spojrzenia na jego korzenie.

Pomimo że badania nad depresją są intensywne, wciąż pozostaje wiele tajemnic dotyczących tego, jak i dlaczego ta choroba się rozwija.

Na kompleksowy jej krajobraz składają się aspekty biologiczne, jak i psychospołeczne.

 

 

Kiedy do głosu dochodzi biologia

 

Genetyka

Geny mogą odgrywać ważną rolę w podatności na zachorowanie. Osoby mające bliskich krewnych z historią depresji są bardziej narażone na rozwój tego zaburzenia.

Badania molekularne skupiające się na identyfikacji konkretnych genów związanych z depresją wykazały związek między genem transportera serotoniny (5-HTT) a podatnością na zachorowanie. Pewne warianty tego genu są związane z większym ryzykiem rozwoju choroby.

 

Zmiany Neurobiologiczne

Zaburzenia w funkcjonowaniu neuroprzekaźników, takich jak serotonin, noradrenalina i dopamina, są związane z depresją. Te substancje chemiczne odgrywają kluczową rolę w regulacji nastroju i emocji.

 

Serotonina jest neuroprzekaźnikiem związanym z regulacją nastroju, snu, apetytu i wielu innych funkcji. Zaburzenia w układzie serotoninergicznym są często zauważalne u osób z depresją. Niskie poziomy serotoniny mogą przyczynić się do wystąpienia objawów depresyjnych.

 

Także noradrenalina odgrywa istotną rolę w regulacji reakcji na stres oraz czuwania. Zaburzenia w układzie noradrenergicznym są związane z obniżeniem poziomu energii i motywacji co z kolei może wpłynąć na rozwój choroby.

 

Dopamina jest związana z systemem nagrody i przyjemności oraz  reguluje ruchy. Dysfunkcje w układzie dopaminergicznym mogą wpływać na poziom przyjemności i motywacji, co stanowi istotny element w depresji.

 

Hormony stresu, takie jak kortyzol, wpływają także na funkcjonowanie neuroprzekaźników.

W sytuacjach chronicznego stresu, te interakcje mogą prowadzić do zmian w układzie nerwowym związanym z rozwojem choroby.

 

Zmiany Strukturalne Mózgu

Badania wskazują, że osoby z depresją mogą mieć zmiany w strukturze mózgu, zwłaszcza w obszarach związanych z regulacją emocji, takich jak hipokamp.

Hipokamp, region mózgu związany z pamięcią i regulacją emocji, może ulegać zmniejszeniu wielkości u osób z depresją. Przyczyną tego zjawiska może być stres.

 

 

Jakie znaczenie mają psychologiczne uwarunkowania

 

Stres Psychospołeczny

Intensywne zdarzenia życiowe, takie jak utrata bliskiej osoby, rozwód, utrata pracy, czy kłopoty finansowe niosą ze sobą skomplikowane emocje, poczucie straty, bezradności, co mogą być czynnikami ryzyka dla depresji.

 

Podobnie osoby doświadczające traumatycznych wydarzeń, takich jak przemoc fizyczna, seksualna czy maltretowanie w dzieciństwie, są bardziej narażone na rozwinięcie się choroby w późniejszym życiu.

 

Niestety oddziaływanie długotrwałego  stresu, który  uruchamia  negatywne myślenie i formowanie pesymistycznych przekonań o sobie, świecie i przyszłości ma negatywny na nas wydżwięk.  Każde utrwalanie myśli może przyczyniać się do rozwinięcia się choroby.

 

Zaburzenia Psychologiczne

 

Depresja często współwystępuje z różnymi zaburzeniami takimi jak zaburzenie lękowe ogólne (GAD), zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD), czy paniki. Niestety wzajemne oddziaływanie tych zaburzeń może skomplikować obraz kliniczny i utrudnić właściwe rozpoznanie choroby i tym samym utrudnić leczenie.

 

Podobny związek obserwuje się w przypadku zaburzeń odżywiania, zwłaszcza anoreksji nervosa i bulimii nervosa. Skomplikowana relacja między obrazem ciała, jedzeniem a emocjami może prowadzić do współwystępowania zaburzeń depresyjnych.

 

U niektórych osób z depresją może wystąpić dodatkowy wymiar psychotyczny, czyli utrata kontaktu z rzeczywistością, doświadczania omamów lub urojeń.

 

Doświadczenie traumatycznych wydarzeń może przyczynić si.ę do  rozwoju choroby, szczególnie jeśli doświadczenie to było długotrwałe lub powtarzające się. Depresja często współistnieje z zespołem stresu pourazowego (PTSD).

 

Niektóre zaburzenia osobowości, takie jak borderline personality disorder (Zaburzenie osobowości borderline, BPD) czy narcystyczne zaburzenie osobowości, mogą także współwystępować z zaburzeniami depresyjnymi..

Osoby z BPD są szczególnie podatne na wahania nastroju i epizody depresji.

 

Na rozwój choroby mogę mieć wpływ uzależnienia od substancji, takie jak alkohol czy narkotyki.

 

Osoby zmagające się z uzależnieniem często doświadczają także problemów emocjonalnych, które mogą prowadzić do rozwoju depresji lub mogą wynikać z bezpośrednio z samej choroby.

 

W przypadku chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera czy Parkinsona, depresja może stanowić współistniejący objaw.

Z kolei procesy neurodegeneracyjne mogą wpływać na funkcje mózgu związane z regulacją nastroju.

 

U dzieci i młodzieży zaobserwowano iż depresja może współistnieć z różnymi zaburzeniami uczuciowo-regulacyjnymi, takimi jak zaburzenia zachowania, nadpobudliwość psychoruchowa czy zaburzenia lękowe.

 

 

Samoocena i Przekonania

Aaron Beck, twórca kognitywnej terapii behawioralnej, opracował Model Kognitywny Depresji.

Według tego modelu, myśli automatyczne i przekonania o sobie odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu emocji.

Negatywne przekonania o sobie mogą być uważane za filtr, przez który patrzymy na świat, co wpływa na nasze emocje i zachowanie.

W miarę upływu czasu te przekonania stają się automatyczne i trudno jest zauważyć, jak wpływają na nasze myśli, emocje i zachowanie.

Długotrwałe utrzymywanie negatywnego spojrzenia na siebie może prowadzić do rozwoju zaburzeń depresyjnych.

 

Niskie poczucie własnej wartości, negatywne przekonania o sobie, o braku wartości, braku zdolności do radzenia sobie z życiowymi wyzwaniami, czy też przekonania o tym, że nie zasługujemy na miłość czy szacunek innych. Te przekonania mogą wzmacniać uczucie depresji.

 

Podobnie pesymistyczne myślenie może utrwalać uczucie beznadziejności i przyczyniać się do utrzymywania choroby.

 

Znacznym zagrożeniem jest także porównywanie siebie z innymi, zwłaszcza w erze mediów społecznościowych, może prowadzić do niskiego poczucia wartości. Widzenie życia innych przez pryzmat sukcesów i szczęścia może wzmacniać przekonanie o własnej niewystarczalności.

 

W depresji często obserwuje się cykle myśli depresyjnych, w których negatywne przekonania o sobie prowadzą do negatywnych myśli, które z kolei utrzymują chorobę.

Ten cykl może być trudny do przerwania bez interwencji terapeutycznej.

 

 

To jak żyjemy ma znaczenie

 

Izolacja Społeczna

Brak ze strony innych i izolacja społeczna są czynnikami ryzyka dla wystąpienia zaburzeń depresyjnych. Silne relacje społeczne rodzinne czy przyjacielskie mogą działać jak ochrona przed jej rozwinięciem.

Bliscy dostarczają nam poczucie bezpieczeństwa i niekiedy sensu życia a także zapewniają przestrzeń do dzielenia się emocjami. 

 

Warunki Socjoekonomiczne

Niski status społeczno-ekonomiczny, brak dostępu do edukacji, niestabilność zatrudnienia czy brak perspektyw zawodowych oraz trudności finansowe, brak dostępu do podstawowych dóbr i usług mogą zwiększać podatność na depresję. A dodatkoo bariery finansowe czy społeczno-rodzinne mogą ograniczać możliwość korzystania z profesjonalnej pomocy.

 

Stygmatyzacja i Dyskryminacja

Stygmatyzacja związana z chorobami psychicznymi wynika z uprzedzeń i stereotypów społecznych.

Osoby z depresją mogą być postrzegane jako "leniwe", "niezdolne do radzenia sobie" lub "nieprzewidywalne".

 

Kiedy osoby z chorobami psychicznymi doświadczają stygmatyzacji, mogą zacząć wierzyć w negatywne stereotypy, co może prowadzić do efektu samospełniającej się przepowiedni.

 

Ciągłe doświadczanie negatywnych opinii może prowadzić do utraty poczucia własnej wartości i identyfikacji, co zwiększa podatność na zachorowanie.

 

 

Depresja to wielowymiarowe zaburzenie, a jej rozwój jest rezultatem interakcji między biologicznymi, psychologicznymi i społecznymi czynnikami.

Zrozumienie tej złożoności jest kluczowe dla skutecznego leczenia, które często obejmuje terapię psychologiczną, leczenie farmakologiczne oraz wsparcie społeczne.

 

Terapie psychologiczne oparte na radzeniu sobie ze stresem, zmianie myśli negatywnych oraz rozwijaniu zdrowych strategii radzenia sobie z wydarzeniami życiowymi czy wspieranie zdrowych mechanizmów radzenia sobie ze stresem może pomóc w zmniejszeniu ryzyka rozwoju depresji i poprawie ogólnego zdrowia psychicznego.

 

Na pewno wszelkie działania na rzecz redukcji stygmatyzacji, edukacji społeczeństwa i promocji otwartości wobec problemów zdrowia psychicznego mogą być  kluczowe dla stworzenia bardziej wspierającego środowiska społecznego i pomocy osobom, które jej potrzebują.

 

Blog Holistyczna. Psycholog i psychoterapeuta. Beata Matys-Wasilewska.

Początek formularza