Związek z narcyzem a współuzależnienie. Psycholog i psychoterapeuta na blogu.

Współuzależnienie od relacji z osobami o narcystycznych zaburzeniach osobowości (NPD) to zjawisko, które dotyka wielu ludzi na całym świecie. Wiele osób zastanawia się, dlaczego angażują się w związki z osobami o narcystycznych cechach, mimo że takie relacje stają się dla nich  destrukcyjne.

W literaturze psychologicznej formalnie nie istnieje zdefiniowana "osobowość partnerów osób o zaburzeniach narcystycznych". Badania i obserwacje kliniczne wskazują, że partnerzy osób z narcystycznym zaburzeniem osobowości (NPD) mogą przejawiać  konkretne cechy osobowości czy powtarzające się schematy zachowań, które ułatwiają nawiązanie i utrzymanie relacji z osobami o cechach narcystycznych

Wysoki poziom Empatii

Partnerzy osób z NPD starają się zrozumieć i wspierać narcystycznego partnera. Ich empatia prowadzi do głębokiej potrzeby pomagania, zaspokajania emocjonalnych potrzeb oraz łagodzenia konfliktów.

Działania te często podejmowane są kosztem własnego zdrowia psychicznego i emocjonalnego. Mogą ignorować swoje potrzeby i uczucia, aby utrzymać spokój i zadowolenie narcystycznego partnera.

Wysoka empatia może sprawiać, że tolerują manipulacyjne i egoistyczne zachowania, co prowadzi do utrzymywania toksycznych wzorców w relacji.

Mogą nieświadomie wzmacniać narcystyczne cechy partnera, spełniając jego potrzeby bez krytycznego spojrzenia na własne potrzeby. To może pogłębiać zaburzenia osobowości narcystycznego partnera.

Dodatkowo, partnerzy mogą stać się emocjonalnie zależni od narcystycznego partnera, wierząc, że ich wartość zależy od tego, jak dobrze zaspokajają potrzeby partnera. Stosują różne mechanizmy adaptacyjne takie jak racjonalizacja lub minimalizowanie problematycznych zachowań narcystycznego partnera,. Tłumaczą zachowania partnera stresem, przeszłymi doświadczeniami lub innymi czynnikami zewnętrznymi.

Często to oni szukają wsparcia u terapeutów a nie ich zaburzony partner.

Wysoki poziom empatii u partnerów osób z NPD może wynikać z wczesnych doświadczeń życiowych, takich jak wychowanie w rodzinie, gdzie od dziecka wymagano nadmiernej troski o innych kosztem własnych potrzeb.

Badania nad stylem wychowania wskazują, że dzieci, które były odpowiedzialne za emocjonalne wsparcie rodziców (tzw. parentyfikacja), często wykazują głęboką empatię w dorosłym życiu.

Zauważono, że dzieci wychowywane w domach z wysokim poziomem stresu emocjonalnego, gdzie były odpowiedzialne za opiekę nad rodzicami lub rodzeństwem, przejawiają często nadmierną troskę o innych.

Wysoki Poziom Samokrytycyzmu

Partnerzy osób z NPD często mają wysoki poziom samokrytycyzmu. Mogą czuć się odpowiedzialni za problemy w związku i mają tendencję do obwiniania siebie za negatywne zachowania swojego partnera. Często biorą na siebie winę za problemy w związku, co prowadzi do obniżonego poczucia własnej wartości.

Taka postawa może powodować pogłębianie emocjonalnej zależności i trudności w rozpoznawaniu własnych potrzeb.

Wysoki poziom samokrytycyzmu może być związany z wczesnymi doświadczeniami krytyki ze strony rodziców lub opiekunów.

Dzieci, które doświadczyły nadmiernej czy ostrej krytyki czy wysokich wymagań  lub doświadczyły  surowego traktowania ze strony opiekunów i braku  wsparcia emocjonalnego, mogą rozwijać silne tendencje do samokrytycyzmu w dorosłym życiu.

Potrzeba Akceptacji i Potwierdzenia Wartości

Osoby będące w relacjach z partnerami narcystycznymi często pragną silnie akceptacji i potwierdzenia swojej wartości ze strony innych.

Czują, że ich wartość jako jednostki jest bezpośrednio związana z aprobatą ze strony partnera, co może skutkować nadmiernym konformizmem i zaniedbywaniem własnych potrzeb. 

Potrzeba akceptacji i potwierdzenia wartości może wynikać z doświadczeń odrzucenia lub braku akceptacji w dzieciństwie. Osoby, które nie otrzymywały wystarczającej uwagi i akceptacji od swoich opiekunów w młodości, mogą w dorosłym życiu szukać potwierdzenia swojej wartości poprzez relacje z innymi.

Wzorce Przywiązania i Traumy 

Dzieciństwo, w którym brakuje odpowiedniego wsparcia emocjonalnego od rodziców lub opiekunów, może prowadzić do braku poczucia bezpieczeństwa i zaufania w relacjach z innymi ludźmi.

Niepewne i niestabilne środowisko rodzinne czyli wtedy gdy rodzice lub opiekunowie są niekonsekwentni w swoim zachowaniu, często zmieniają nastroje lub są nieprzewidywalni w swoich reakcjach, mogą sprawiać, że dziecko czuje się niepewnie i niezdolne do przewidywania, co się wydarzy. W takich relacjach dziecko przywiązuje się do swoich opiekunów zachowując dystans emocjonalny bądź lękowo reagując na brak akceptacji czy każda formę odrzucenia.

Traumatyczne wydarzenia lub zaniedbanie w dzieciństwie mogą powodować, że dziecko nie rozwija zdrowych mechanizmów radzenia sobie ze stresem i trudnościami emocjonalnym.Osoby, które doświadczyły traumy w dzieciństwie, mogą być bardziej podatne na wchodzenie w toksyczne relacje, w tym z osobami narcystycznymi. Trauma może wpłynąć na ich postrzeganie siebie i innych, a także na zdolność do rozpoznawania niezdrowych wzorców relacji.

Rodzice lub opiekunowie, którzy nadmiernie kontrolują lub nie pozwalają dziecku na rozwijanie własnej autonomii i niezależności, mogą ograniczać jego zdolność do nawiązywania zdrowych relacji z innymi.

W środowisku, gdzie brakuje zdrowych wzorców relacji międzyludzkich, dzieci mogą mieć trudności w nauce umiejętności komunikacji, współpracy i budowania zaufania w relacjach z innymi.

Wszystkie te czynniki mogą przyczynić się do wykształcenia unikowego lub lękowego stylu przywiązania, który może negatywnie wpływać na późniejsze relacje z innymi ludźmi, w tym z osobami narcystycznymi.

Psychologowie wykazali, osoby z lękowym stylem przywiązania są bardziej skłonne do angażowania się w relacje z osobami, które potwierdzają ich negatywne oczekiwania co do relacji . Natomiast osoby z unikowym stylem przywiązania często wybierają partnerów, którzy są emocjonalnie niedostępni, co jest charakterystyczną cechą dla osób z zaburzeniami narcystycznymi.

Niskie Poczucie Wartości

Niskie poczucie własnej wartości może sprawić, że możemy szukać potwierdzenia i akceptacji u innych. Początkowo narcystyczny partner może dostarczyć nam wiele atencji i zainteresowania, które z czasem może przerodzić się w manipulację.

Osoby, które odczuwają niskie poczucie własnej wartości, często angażują się w relacje z osobami narcystycznymi, które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się urocze, charyzmatyczne  i pewne siebie. Stąd łatwo stają się  ofiarami manipulacji i kontroli ze strony narcystycznych partnerów ponieważ nie widzą ich prawdziwych zamiarów czy intencji.

Wzorce Rodzinne

Osoby, które wychowywały się w rodzinach z zaburzeniami osobowości, w tym narcystycznymi rodzicami, mogą nie być w stanie rozpoznać niezdrowych wzorców relacji, ponieważ są one dla nich normą. Tym samym mogą wchodzić w relacje z partnerami wykazującymi podobne cechy.

Brak Świadomości

Brak edukacji na temat zdrowych i niezdrowych wzorców relacji może prowadzić do niezdolności rozpoznania zaburzeń osobowości u partnera. A osoby, które nie mają wiedzy na temat narcystycznych cech osobowości, mogą nie być w stanie zidentyfikować ich na wczesnym etapie związku.

Jak wpływa na partnera związek z osobą NPD

Długotrwałe przebywanie w relacji z osobą z NPD może prowadzić do znaczącego obniżenia samooceny partnera.

Częste krytyki i manipulacje ze strony narcystycznego partnera prowadzą do obniżenia poczucia własnej wartości u partnera, co w oczywisty sposób negatywnie wpływa na jego zdrowie psychiczne.

Partnerzy osób z NPD są narażeni na wysoki poziom stresu. Nieprzewidywalność i emocjonalna niestabilność narcystycznych partnerów prowadzą do zwiększonego ryzyka depresji i zaburzeń lękowych u ich partnerów.

Narcystyczni partnerzy mogą ograniczać kontakty swoich partnerów z rodziną i przyjaciółmi, co prowadzi do izolacji społecznej.

Brak wsparcia społecznego dodatkowo pogłębia problemy emocjonalne partnerów osób z NPD, zwiększając ich poczucie samotności i bezsilności.

Relacje z osobami , które mają zaburzenia narcystyczne, mogą być bolesnym doświadczeniem dla ich partnerów. Ograniczona zdolność do empatii, skupienie na sobie oraz manipulacyjne zachowania sprawiają, że takie związki są pełne trudności i wyzwań.

Często, aby zrozumieć dynamikę takiej relacji i znaleźć zdrowe strategie radzenia sobie z trudnościami, partnerzy muszą skorzystać z terapii indywidualnej lub grup wsparcia. Te formy wsparcia mogą pomóc im zidentyfikować wzorce zachowań w związku oraz nauczyć się, jak skutecznie reagować na manipulacyjne taktyki narcystycznego partnera.

Kluczowym elementem w tym procesie jest ustanowienie i utrzymanie zdrowych granic w relacji. Partnerzy osób z NPD powinni nauczyć się wyrażać swoje potrzeby, a także mówić "nie", gdy zachowania partnera przekraczają ich granice. To umiejętność, która może być trudna do opanowania, ale kluczową dla zachowania równowagi i minimalizowania negatywnego wpływu narcystycznego partnera na ich życie.

Rozpoznanie, że partner jest  osobą z zaburzeniami narcystycznymi, jest  pierwszym krokiem w wyjściu z toksycznej relacji.  Następnym etapem jest zdobycie wsparcia i zrozumienie, że partnerzy nie są odpowiedzialni za zachowanie narcystycznego partnera. W dalszej perspektywie, decyzja o opuszczeniu toksycznej relacji może być nieunikniona dla zachowania zdrowia psychicznego i emocjonalnego.

Zakończenie związku z osobą narcystyczną jest często niezbędne by ,  odzyskać kontrolę nad własnym życiem i doświadczyć prawdziwej równowagi emocjonalnej.

Może być to  krok nie tylko w kierunku dobrego samopoczucia i budowania zdrowych relacji ale także dalszego rozwoju osobistego i odnajdywania własnego szczęścia.

Blog Holistyczna. Psycholog i psychoterapeuta. Beata Matys Wasilewska

Strona www stworzona w kreatorze WebWave.